Pakistan Cumhurbaşkanı Arif Alvi, ülkesinin bağımsız bir devlet olduğunu belirterek, “Pakistan asla kimsenin elinde oyuncak olmak istemiyor.” dedi.
Cumhurbaşkanı Alvi, Türkiye-Pakistan ikili bağlantıları, bölgesel ve milletlerarası sorunlar, Hindistan’la bağlar, Pakistan’daki siyasi gelişmeler ve ülkede yaşanan sellerle ilgili değerlendirmelerde bulundu.
Soru: Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Pakistan’a muhtemel bir ziyaretini nasıl değerlendiriyorsunuz? İki ülke ortasında geliştirilmesi gereken alanlar nelerdir?
Alvi: Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Pakistan’a ziyaretini memnuniyetle karşılayacağız. Pakistan ve Türkiye derin uzun müddetli bağlara sahip. İslam ümmeti açısından bu bağ 14 asır öncesine uzanır, devlet olması açısından ise Pakistan’ın kurulmasından bu yana var. Halklar açısından da 19. yüzyılın ortalarından itibaren bağ var. Türkiye’nin Rusya ile savaşında, Türkiye’de yaşanan zelzelede Pakistan’daki Müslümanlar yardımlar organize etti. Türkiye’nin yanında çeşitli savaşlarda yer alması için beşerler gönderdi. Bu sebeple iktidara kim gelirse gelsin iki ülke ortasında derin bir anlayış ve ilgi var. Bu ivme uzun müddettir devam ediyor. Karşılıklı bir sevgi olduğuna inanıyorum. Cumhurbaşkanı olduğumda ve bu misyondan öncesinde Türkiye’ye ziyaretlerim benim için çok etkileyiciydi. İstanbul ve başka kentlerin sokaklarında Pakistanlı olduğunu anladıklarında bir sevginin taşması çok şaşırtıcıydı. Türk taksi sürücülerine denk geldim. Benden fiyat almadılar, bunun kardeşlik gereği olduğunu belirttiler ve fiyat almamakta ısrar ettiler. Bu dostluk son derece derin ve bu sebeple her iki ülkenin cumhurbaşkanları ve başbakanları tarafından son derece gerçek tabirlerle vurgulanıyor. Sayın Erdoğan’ın ziyaretini memnuniyetle karşılayacağız. Ülkeler daha fazla iş birliği yapıyorlar. Bu günümüzde kıymetli bir hale geliyor zira dünya değişiyor. Dünya bir değişim içinde. Bu sebeple dost olan ülkelerin bu bağları yeni çağda dünyaya yeni halde bakmaları gereği konusunda sağlamlaştırmaya gereksinimleri var. Örneğin, Ukrayna’daki savaş hepimiz için bir sürprizdi. Biz barış istiyoruz. Barış kelam konusu olduğunda sayın Erdoğan’ın rolü, Pakistan Başbakanı’nın barış arayışları, bence bunlar değerli. Bağlantıların daha da güçlendirilmesi, karşılıklı yatırımlar… Aramamız gereken şey bu. Türkiye’nin ve Pakistan’ın etrafında neler olup bittiğinin stratejik açıdan anlaşılması değerlidir. İslam ümmetinin birlikte düşünmesi gerçeği yadsınamaz. Bu hep gündemimizde olacak. Bağlarımızın daha da yakınlaştığının gösterilmesi Türkiye ve Pakistan halkı için kıymetli.
Soru: ABD, Çin ile Rusya ortasında Pakistan’ın ilgilerini nasıl değerlendiriyorsunuz? Rusya’dan petrol ve tahıl alacak mısınız?
Alvi: Buna hükümetin karar vermesi gerekiyor. Cumhurbaşkanlığı bu bahiste karar mercii değil lakin Pakistan uzun vadeli dostu ABD ile düzgün ilgiler istiyor. Benzeri halde biz Çin ile münasebetimize devam etmek ve bunu ilerletmek istiyoruz. Pakistan için bu, birbirini dışlayan bir şey değil. Hatta öteki harika güçler de bu savaşta kimilerinin dünyaya üstünlük sağlamasını da göz önünde bulundurmalıdır. Pakistan kimsenin elinde bir oyuncak olmak istemiyor. Pakistan bağımsız bir ülke. Pakistan herkesle düzgün ilgiler istiyor, bilhassa dünyanın ekonomik çalkantıdan geçtiği bir periyotta. Biz ekonomik bir çalkantının içerisinden geçiyoruz. Türkiye ekonomik bir çalkantının içinden geçiyor. Kapitalizmin ve hür ticaretin değişimi, gelecekte kuralların nasıl değiştirileceğini, bloklar dünyayı bölecek mi yoksa birleştirecek mi bilmiyoruz. Zira soğuk savaşın yaşandığını gördük. Dünya vatandaşlarının ve üstün güçlerin trilyonlarca dolarlık sıkıntı kazanılan paralarının sadece silah geliştirmeye harcandığında Karşılıklı Garantili İmha (MAD) doktrininin yaşandığını gördük. Son 10 yılda bu çatışma azaldı. Ortaya çıkan yeni bloklar ortasında gelecekte anlayışın geliştirilmesi gerektiğini umuyoruz. Yeni güç blokları geliştirilmeli, kaygılar azaltılmalı ve konumlar için daha fazla anlayış ve ahenk sağlanmalıdır. Dünyanın çok fazla iş birliğine muhtaçlığı var. Pakistan rastgele bir kutuplaşma aramıyor. Pakistan rastgele bir kampta yer almak istemiyor. Pakistan dünyada barış ve dostluk istiyor. Bu ülkeler bizim uzun müddettir dostlarımız. ABD uzun yıllardır Pakistan’ın dostu. Çin de 1960’lardan sonra Pakistan’ın güzel dostu oldu. Kimse bir arkadaş için feda edilmeyi beklemez. Bu bizim kültürümüzde olmaz. Kimse bunu beklemez. Bu sebeple ABD ile ilgilerimizi geliştiriyoruz. Çin ile bağlarımız gelişiyor. Elbette Türkiye ile bağlantılarımız gelişiyor. Pakistan dünyada barış isteyen bir pozisyonda. Rolümüz barışçıl olmalı. Rolümüz Afganistan’da barışı arıyor olmalı. Zira bu Orta Asya ülkeleriyle bağlantılar ve malların (Pakistan limanı) denize taşınması için çok kıymetli. Bu, şayet Afganistan’da bir barış olursa, ekonomik refahın rotası. Afganistan barışı arıyor ve Pakistan Afganistan’da barış arayan biraz evvel bahsettiğim güçlerle daima birlikte olmuştur.
Soru: Pakistan ve Çin güçlü münasebetlere sahip ve Pekin’in burada Çin-Pakistan Ekonomik Koridoru (CPEC) üzere büyük yatırımları var. Bununla birlikte kimi uzmanlar Çin’in Pakistan’a karşı borç tuzağı diplomasisi yürütebileceğini savunuyor. Bunu nasıl görüyorsunuz?
Alvi: Biz Çin ile çok yakın dostuz. O denli düşünmüyorum. Ekonomik çıkarlarımız için çok kıymetli olan Çin-Pakistan Ekonomik Koridoru (CPEC) paydaşlığımız bulunuyor. Pakistan’da çok büyük gençlik patlaması var. Yalnızca Çin değil, birebir vakitte da dünya, gençlerimizi bilişim teknolojisi ve başka dallarda kullanabilmek için ilgileniyor. Bilişim kesimi kelam konusu olduğunda dünyada insan kaynağında önemli bir kıtlık var. Dünyada daha fazla data var ve bu bilgileri tahlil edecek bireyler var. Bu sebeple Çin ile tüm kesimlerdeki iş birliğimiz güç durumuyla, yoksulluğun azaltılması ve iş oluşturma ile başladı. CPEC, (Çin için) mallarının Pakistan üzerinden taşınması için Pekin yahut öbür limanlara götürmekten daha kolay. Bu ve elbette Orta Asya ülkelerine açılan koridorlar Çin ile iş birliğimize yarar sağladı. Ve bunun devam edeceğini düşünüyorum. CPEC’i kullanmak onlar için işleri kolaylaştırdı. Çin ile münasebetimiz çok olumlu oldu ve bence bu devam edecek.
Soru: Hindistan ile alakalarla ilgili olarak, iki ülke ortasında barışa yönelik umutlar için ne söyleyebilirsiniz?
Alvi: Pakistan Hindistan ile barış arıyor. Ancak Hindistan barış arıyor mu, bundan çok emin değilim. Emin değilim zira tüm tekliflerimiz meçhul bırakıldı. Hindistan’ın Keşmir’deki aksiyonlarının barış için çok önemli bir pürüz olduğuna inanıyorum. Demografik değişim yaşanıyor. Bu sayede bölgenin idare biçimini ve halk demografisini değiştirmeye çalışıyorlar. Bu Keşmir halkı için acı verici tehlikeli bir teşebbüs ve ayrıyeten Hindistan tarafından başlangıçta verilen özel statü kararına karşı. Biz özel statüye inanmıyoruz. Keşmir probleminin Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu (BMGK) kararlarınca çözülmesi gerektiğine inanıyoruz. Hindistan bu mevzuyu BM’ye taşıdı. Aksi halde Keşmir Pakistan’ın bir kesimi olurdu. Pakistan yeni oluşan BM’ye hürmet duydu. Ancak Pakistan hayal kırıklığına uğradı. Keşmir kelam konusu olduğunda Hindistan’ın denemediği yol kalmadı. Bu, ülkelerimiz ortasındaki en büyük uyuşmazlık konusu. Tıpkı vakitte, (iktidardaki) Hindistan Halk Partisi’nin (BJP) fikrinin Hintli Müslümanlara yönelik ataklara neden olmasından da tasa duyuyoruz ve bence İslam dünyası da bu bahiste telaşlı. Müslümanların Hindistan’da yalnızlaştırılma hali bizim için acı verici. Türkiye için de öteki İslam ülkeleri için de acı verici. Azınlıkların barış içinde yaşayabilmesini istiyoruz. Görüyorsunuz, azınlıklar kuşatıldıklarında, dövüldüğünde yahut tecavüze uğradıklarında, yargılandıklarında sesleri bastırılıyor ve bu huzursuzluk yaratıyor. Neden Pakistan öbür ülkelerden daha fazla telaşlı. Zira biz komşuyuz. Hindistan’da ne yaşanıyorsa onlar kolay tarafı seçme ve Pakistan’ı suçlama eğilimindeler. Pakistan’ın bununla hiçbir ilgisi yok. Pakistan (Hindistan’da eyalet) Gucerat’taki isyanları kınadı. Pakistan dünyadaki tüm Müslümanların sesidir. Türkiye üzere Müslümanların sesini yükseltti ve Pakistan İslam İşbirliği Teşkilatı’nda (İİT) da kıymetli bir role sahip. Ben Hindistan ile barış istediğimize inanıyorum. Buna kuşku yok. Ama Hindistan barışa gerçek adım atmalı. Keşmir’in ikili bir problem olduğu için memleketler arası forumlarda tartışılamayacağını söyleyerek BM Güvenlik Kurulu kararlarını ihlal ediyorlar. Yani bu bir barış teklifi değil. Ancak Pakistan barış istiyor.
Soru: Pakistan, 1996’da Afganistan’da Taliban rejimini tanıyan birinci ülkelerden biriydi. Evvelki İmran Han devrinde İslamabad yeni Taliban hükümetiyle dünya ortasındaki problemleri çözmek için epey faaldi. Ancak mevcut durumda ilginin biraz azaldığı görülüyor. Bunun sebepleri nelerdir?
Alvi: Buna katılmıyorum. İmran Han hükümeti ile mevcut hükümetin Afganistan siyaseti birbirine çok benziyor. Neden bunu söylüyorum, evvelki Pakistan hükümeti Afganistan’da ortalarında öteki kümelerin da bulunduğu geniş çerçeveli hükümet ve erkeklerin olduğu üzere bayanların da eğitiminin teşvik edilmesini istiyordu. Eski hükümet ile yeni hükümetin Afganistan alakaları bu izler üzerinden devam etti. Pakistan Afganistan’da barışı çok derecede istiyor zira bu bizim iktisadımızla de ilgili. Şayet Afganistan’da barış olursa Pakistan bu ülkenin yine inşasına ait yardımlarda en büyük hisseye sahip olacak. Pakistan’ın Afganistan’a muazzam fedakarlıkları oldu. Bugün Türkiye Suriye’den 3,5 milyonun üzerinde mülteciye mesken sahipliği yapıyor. Pakistan’ın 40 yıldır 4 milyonu aşkın mülteciyi barındırdığını anlarsınız. Sığınmaya muhtaçlığı olan insanlara kalplerimizi açtık. Ukraynalı mültecilerin kabul edilmesini memnuniyetle karşılıyorum ama batı çok esirgeyici oldu. Ama ikili standart var üzere görünüyor. Ama Pakistan ve Türkiye insani seviyede çok büyük fedakarlıklar yaptı. Pakistan Afganistan ile kardeşçe bağlar için üzerine düşeni yaptı ve Afganistan’daki yeni hükümete inanıyorum.
Soru: Şu anda Pakistan’da siyasi krizin büyüdüğünü görüyoruz. Siyasi başkanlara karşı halkı kışkırtma davaları ve eski Başbakan İmran Han’a yönelik terör davaları açıldı. Bu durum daha ne kadar sürecek?
Alvi: Vakit zaman siyasi kutuplaşmanın çok hale geldiğini düşünüyorum. Türkiye tarihinde de 70 ve 80’li yıllarda siyasi kutuplaşma epeyce çoktu. Türkiye’de okuyan bir arkadaşımı hatırlıyorum, okullar o periyot 6-7 ay kapalı kalıyordu. Benim rolüm bu siyasi kutuplaşmayı azaltmaya çalışmak. Pakistan bir demokrasidir ve giderek güçlü bir demokrasiye dönüşüyor. Zira yaşanmakta olan bu imtihan ve musibetlerden geçiyoruz. Kutuplaşmanın benim yorumlarıma daha az gereksinimi var. Bu kutuplaşmayı artırmak istemiyorum. Yapabileceğim bir şey varsa her şeyin daha barışçıl olmasını isterim. Natürel ki BM’deki ülkeleri Pakistan’da yaşananlarla ilgili konuşmaya davet eden bu cins hareketlerden kaçınılmalı. Pakistan 60 yahut 70 televizyon kanalı ve özgür medya ile kendisiyle gurur duyuyor. Lakin bazen hükümetin birtakım hareketleri medyanın yanlışsız ve gerçekleri haberleştirmekten korktuğu bir durum meydana getiriyor. Bu kesimde ilerleme kaydedilmesi gerektiğine inanıyorum. Medya söylediklerine dikkat etsin. Ve tıpkı vakitte hükümet, medya çalışanlarımız ve dünya basını tarafından hoşlanmayan bir adım atmaya teşvik edilmiyor.
Soru: Gazeteciler Pakistan’da şu anda gayede. Hükümete direktiflerinize karşın medya ve gazetecilere yönelik tutuklamalar ve hareketler devam ediyor. Bu ülkenizin yurt dışındaki imajını etkilemez mi? Hükümet neden muhalif sesleri amaç alıyor?
Alvi: Medyanın bize özgür tabir verebilmesi gerektiğine inanıyorum. Medyanın da sorumluluğu olduğunu düşünüyorum. Bazen medya benim açıklamalarımdan da anlatmak istediğim şeyin dışında sözlerimi yakalıyor. Memleketler arası medyanın önyargılarını nasıl tabir ettiğini görüyorsunuz. Medyanın önyargılarını sürdürmesini bekliyorum. Tüm Avrupa medyası Avrupa yönelimli, tüm doğu medyası da doğu yönelimli. Onlar birbirlerinin önyargılarını ve sorunlarını anlamıyorlar ve dünya problemlerine tıpkı mercekle bakıyorlar. Bu mümkün değil. Pakistan’da hükümetin medyayla ilgisine ve siyasi partiler ortasındaki ilgilere daha az bağrışma ve daha fazla iş birliği ve olgunluğun gelmesi gerektiğine inanıyorum.
Soru: Daha evvelki konuşmalarınızda ordunun tartışmalara bahis edilmemesi konusunda ikazlarınız oldu. Ordu kurumu Pakistan için nasıl bir mana tabir ediyor?
Alvi: Pakistan Anayasası birkaç hususta hayli açık. Pakistan Anayasası yargıyı eleştirmemeniz gerektiğini söyler zira yargı baskı altına girebilir ve orduyu eleştirmemelisiniz. Neden? Zira onlar disiplin sistemine sahip. Afganistan, Suriye, Libya, Yemen’de her şey terörden dolayı darmadağın oldu. Lakin yiğitçe bir savaş veren ve terörü yenen, Pakistan ordusu ve halkıydı. Kısmen acı çektik lakin Pakistan’ı etkilemedi. Bu, ordunun muazzam bir katkısı. Ama toplumsal medya büyük bir medya. Birtakım başkanlarımız 17-20 milyon kişi tarafından takip ediliyor. Ben Twitter’a 2007’de katıldım. Toplumsal medyada etkinim ve insanlara bunun çok farklı bir olgu olduğunu söylüyorum. Bu yeni dünyanın anlamaya çalıştığı bir olgu. Biz ve yargı bu olguyu anlamadığımız için YouTube Pakistan’da 2 yıl boyunca yasaklandı. Ne büyük kayıp. Zira bu ortamı anlayamadılar. Tenkide gelince, Pakistan dışında oturup sizi ve bilgi akışını eleştiren beşerler olabilir. Şayet tenkit yüzünden yasaklanıyorsa, tahminen yüzde 10’u eleştirel fakat yüzde 90’ı bilgi akışı. Lakin yeniden de hepsini yasaklıyorsun. Misal halde dünyada bugün toplumsal medya üzerinde çok fazla hassasiyet var. Beşerler kendilerini tabir etme konusunda özgür. Ben siyaset içerisinde faaliyet gösterirken 60 bireyle protesto yaptığımı, barışçıl olmasını istediğimizi hatırlıyorum. Bir hükümet binasına girdiğimizde bir kişi cam kapıyı o denli güçlü çekti ki kapı kırıldı ve bu durum hakkımda davaya yol açtı. Ben 2 sene boyunca bu davayla uğraş için mahkemeye gittim. Ancak ben 50 kişiyi yönetemezsem sen toplumsal medyayı nasıl yönetebilirsin? Bu yüzden eski kuşağımızın daha fazla hassasiyeti olduğunu düşünüyorum. Ben de toplumsal medyada hakarete uğruyorum. Fakat onlar bana hakaret etmiyorlar, kendi takipçileriyle konuşuyorlar. Bana edilen hakaret onların kendi takipçileriyle diyaloğunun bir modülü. Bence dünya bundan öğrenmeyi sürdürecek.
Soru: Şu anda Pakistan can kayıpları da dahil olmak üzere kamu ve özel mülklere büyük ziyan veren yıkıcı sellerle karşı karşıya. Milletlerarası topluma size yardımcı olması için bildiriniz nedir?
Alvi: Geçenlerde düzenlenen Bakanlar Heyeti tutanaklarını okuyordum. Pakistan’ın memleketler arası yardım araması gereken çok fazla yapısal hasar olduğu istikametindeki başbakanın tavrına katılıyorum. Zira iklim değişikliği durumu birçok ülkeyi etkileyecek. Görüyorsunuz, ekonomik tarafta birçok şey oluyor. Türkiye üzere Pakistan da ekonomik baskı altında. Ukrayna’da olanlar bağlantı sınırlarını azalttı, böylelikle ticaret kesintiye uğradı. Pakistan, Kovid-19 ile çabada muazzam bir çalışma yaptı. Kovid-19 ile çok güzel gayret etti ve yüz binlerce insanın hayatını kaybettiği Hindistan kadar can kaybı yaşamadı ve o kadar çok etkilenmedi. Pakistan, Kovid-19’dan uygun bir biçimde çıktı lakin milletlerarası tedarik zincirleri hala bozuk ve ülkemiz zahmetler yaşadı. Sorun, o vakit Ukrayna’daki savaşın memleketler arası siyasete ekonomilerinde derinliğe sahip olmayan ülkelerin finansal olarak daha fazla acı çekeceğine bir biçimde işaret etmesiydi. Pakistan’ın şu an yaşadığı bu. Hasebiyle, bu mühlet zarfında, bu sorunu çözmek için memleketler arası yardımı da memnuniyetle karşılamamız gerektiğine inanıyorum. Garip, gerçi burada her zamankinden daha fazla yağmur var. Bu cins yağmurları hatırlamıyorum. Tahminen de 40’lı ya da 50’li yıllara geri dönmem gerekiyor. Artık yağmurun yol açtığı yıkımı görüyorsunuz. Pakistan’ın kuzey bölgelerindeydim ve bir buzul çöktü. Bizim hiç karşılaşmadığımız garip bir durum zira ansızın çöküyor, su dalgası köyleri yıkıyor, vb. Bu yüzden milletlerarası kuruluşlar, altyapının süratli inşasında ve mağdur olan binlerce bireye yardım sağlama konusunda Pakistan ile işbirliğine bakmalı.
