Her yıl Nisan ayının 15. günü Dünya Sanat Günü olarak kutlanır. Pandemi periyodunda en çok sekteye uğrayan alanlardan biri de sanat dünyası oldu. Pekala öncesinde durum çok mu iç açıcıydı?
1. Öncelikle ne yazik ki sanat ile entegre edilmiş bir toplum değiliz.
Bu yüzden algılama ve yorumlama biçimlerimiz çok farklı. Sanata, at gözlükleri ile bakmaktan bir türlü kurtulamıyoruz.
2. Eğitim sistemimizde birçok mevzuda olduğu üzere, sanatsal manada rastgele bir şeye de gereğince yer verilmiyor.
Temel derslerde bile deneye ve uygulamaya yönelik eğitim alamayan çocuklar ne yazık ki bu hususta da kendilerini geliştirebilecek çalışmalardan yoksun kalıyor.
3. Ve yalnızca muhakkak derslere ilgisi olan öğrenciler başarılı görüldüğünden, sanat ile alakalı rastgele bir derse gereğinden fazla ilgi duyan çocuklar güzel karşılanmıyor.
Karnede bile ailenin birinci baktığı yer; Matematik, Fen, Edebiyat üzere dersler olurken, Fotoğraf, Müzik üzere dersler kıymetsiz olarak görülüyor. “Ne olacak canım alt tarafı bir Fotoğraf dersi, 5 verse ne olurmuş?” denilerek öğretmenler de baskı altında bırakılıyor.
4. Bunun sonucu olarak kültür ile münasebeti de düşük ve sanatı gereksiz bulan bir toplum yapısına sahibiz.
Bilhassa son devirlere baktığımızda; heykellere ve genel olarak sanata karşı süregelen bir vandalizm kelam konusu, aslında bu durum yalnızca bize mahsus değil. Bütün coğrafyada yükselip duran bir durum.
5. Esasen ezberci ve tek tipleştirici bir zihniyetle işleyen eğitim sistemi, daha küçük yaşlardan itibaren yaratıcı taraflarımızı köreltiyor.
Farklı fikirler ortaya atan, hayal gücü geniş olan çocukların fikirleri; aile, okul toplum ve televizyon iş birliğiyle köreltiliyor.
6. Sanat ismi altında yapılan işler boş, sanatkarlar ise boş işler yapan beşerler olarak görüldüğünden, çocuğu çok istese bile çabucak hemen her aile bu duruma karşı çıkıyor.
Sinema ya da oyunculuk okumak isteyen bir çocuğa basitçe “Çocuğum para kazanabileceğin garanti bir işin olsun. Memur ol, devlete sırtını daya.” denilebiliyor. Hayaller umursanmıyor!
7. Toplumda genel olarak sanatçı algımız çok yanlış.
Televizyona çıkan ya da müzik söyleyen herkes sanatçı olarak algılanıyor.
8. Ne yazık ki sanatçı olmak ülkemizde hala çeşitli riskler taşıyor.
Ne yazık ki kendi birikim ve duyarlıklarımızla gerçek bir yüzleşme yapmaya müsaade vermeyen mitlerle doluyuz. İşte; lakin şöyle yazarsan, bu türlü çizersen sanat olur diye bir çok kıstas önümüzü kesmiş durumda ve bunlara uymayan, özgürce işini yapmak isteyen sanatkarlarımız ise; sansüre uğramak, tehdit edilmek, tenkit ismi altında linçe uğramak üzere tehlikeler ile karşılaşıyor.
9. Sanatsal kıymeti yüksek olan gerçek işlere gereğince ilgi gösterilmiyor. Bunun yerine insanlara absürt bir formda komik gelen imaller tercih ediliyor.
Sanat konusunda gereğince ilgili olmadığımız üzere bir de moda akımların baskınına uğratılmış bir toplum olarak, düşünmeye ve sorgulamaya teşvik eden, hakikaten yüksek sanat pahası taşıyan işler yerine daha tanınan, tabiri caizse beynimizi uyuşturan işleri tercih etmeye meyilliyiz.
10. Bunun yanı sıra birden fazla sanatsal gereçler de sanatını icra etmek isteyen birine ziyadesiyle kıymetli gelebiliyor.
Öbür kısımlara nazaran çok daha büyük bir gelecek telaşı taşıyan, bu alanda tahsil gören öğrenciler, bir de çalışmalarında ve derslerinde kullanmak zorunda kaldıkları gereçler için önemli paralar harcamak zorunda kalıyorlar. Ve bu bahiste okullarından bile gereğince dayanak göremiyorlar.
11. Gelir seviyesinin adaletsizliği yüzünden gereğince dayanak alamayan sanatsal aktivitelerin fiyatları, insanların birçoklarına ekseriyetle değerli geliyor.
Örneğin birçok özel tiyatronun bilet fiyatları hakikaten de çok yüksek. Bir öğrencinin ya da ortalama gelir ile geçinen bir ailenin, daima bir arada bir oyuna gitme talihi epeyce düşük. Aslında bu noktada sanata erişmeyi daha da güç hale getiren sanatsal kurumların da hissesi olduğunu kabul etmek, ve halkın “sanata uzak” olduğunu argüman etmeden evvel bu kurumların, kendilerine de iğneyi batırmaları gerekiyor.
12. Devlet tarafından tıpkı bilim ve eğitime olduğu üzere sanata da gereğince dayanak verilmiyor.
Tiyatrolara, opera binalarına, sinemaya, baleye hasılı sanata ve sanatkara yapılan yatırım yok denecek kadar az. Kültür ve sanat alanında yapılan yatırımlar çoklukla turizm bölgeleri ile sonlu kalıyor.
Kimileri tarafından sanat ‘ucube’ olarak nitelendirilirken dayanak verilmesi de natürel ki ütopik bir senaryo halini alıyor…
13. Birçok yerde karşımıza çıkan ‘torpil’ olayı, ne yazık ki bu alanda eğitim veren kurumların kelamda ‘yetenek’ imtihanlarında da karşımıza çıkıyor.
Hayatın her tarafında var olan, tanıdık/adam kayırma olayı sanatın içerisinde de var. Kimi şahısların yeğenleri yüzünden nitekim yetenekli bireyler hak ettikleri eğitimi göremiyor ya da teşvik edilmiyor.
14. Toplumun dayattığı beklentileri karşılayamam korkusu ile sahiden yetenekli beşerler bile sanatsal bir iş yapmaktan vazgeçiyor.
Anlaşılmayan sanatkarlar, kıymet görmeyen müzisyenler ve daha birçoğu… Kimisi örneğin Yavuz Çetin üzere intihar ederek hayatını sonlandırıyor, kimisi de sanatı bir kenara bırakıp kendisine dayatılan işi yapıyor.
15. Ve hal bu türlü olunca yetenekli beşerler da kalabalıklar ortasında sıkışıp kalıyor.
Tahminen de büyük bir sanatçı olacak onlarca insan sadece geçim kaygısı yüzünden çok farklı işlerde çalışıyor. Ortaya da mutsuz, sanattan zevk almayan bir toplum çıkıyor…
