Delilik Derecesinde Zeki Olan Fakat Çoğumuzun Tanımadığı Türk Bilim İnsanı: Uluğ Bey

Temel ismi Muhammed Taragay idi. 22 Mart 1394’te dünyaya geldiğinde, dedesi Timur büyük bir seferdeydi. Timur torunu olduğunu haber alınca çok memnun oldu. O kızgın ve sert başbuğ, yerini parıltılar saçan birisine bırakmıştı. Aldığı esirleri öldürmeyerek bağışladı. Böylelikle Muhammed Taragay, doğumuyla birçok insanın hayatını kurtarmış oldu.

Timur seferlerine yakınındaki herkesle birlikte çıkardı. Hanımlarını, gelinlerini dahi tahtırevanda beraberinde peşine takardı. İşte Uluğ Bey’de bu türlü bir sefer sırasında doğmuştu. Timur bu torununu çok seviyordu. Saraydakiler Timur’un bu torununa Muhammed Uluğ Beyefendi demeye başladılar. Uzun yıllar geçtikçe lakabı isminin önüne geçti ve vakitle ismini unutur oldular. Ancak Uluğ Beyefendi ismi hiçbir vakit unutulmadı.

Doğduktan kısa bir mühlet sonra yetiştirilmesi için Timur’un hanımı Saray Mülk’e verildi. Adet böyleydi, doğan çocuğu annesi ve babası yetiştirmez, yakın bir aile büyüğüne verilirlerdi. İşte bu sebeple Uluğ Beyefendi babası ve annesini çok göremedi. Annesi Gevherşad hatun da onu çocuğu üzere hissetmiyordu.

(Bu gelenek hala sürdürülmektedir. Günümüzde de o coğrafyada doğan çocuklar bakımları için dedesi ve anneannesinin yanına verilmektedirler.)

Uluğ Beyefendi, dedesinin çadırında elçilerin kabul edilmesinde bulunuyordu. Timur kurduğu teşkilat sayesinde ülkenin her yerinden haberdar oluyordu. Timur’a haber getirenler huzura çıkınca onun yanında torunu Uluğ Bey’i de görüyorlardı. Timur torunundan hiçbir şeyi gizlemiyordu. Şahsen devlet işlerini öğrenmesini istiyordu. Lakin Uluğ Beyefendi siyasetten çok, dedesinin kültürel faaliyetlerine hayran kalıyordu. Dedesi Timur okuma-yazma bilmediği için,  emrinde bulundurduğu birtakım alimlere merak ettiği kitapları anlattırırdı. İşte esasen bu toplantılar, Uluğ Bey’in dikkatini çekiyordu.

Timur 1402’de Osmanlı’ya büyük bir darbe vurarak Yıldırım Bayezid’i esir aldı. Tabi ki Uluğ Beyefendi Timur’un tek torunu değildi. Bu büyük zafer sonrasında 1403’te Timur’un çok sevdiği torunlarından Muhammed Sultan vefat etti. Bu Timur için büyük bir darbeydi. Torununu çok antaya escort sevmesinin yanında, hem de onu kendi tahtına varis olarak düşünüyordu. Bu yüzden iki kat daha kaygılı, daha fazla hüzünlüydü. Çok sevdiği oğullarından Cihangir de vefat etmişti. Mirinşah ise attan düştüğü için başını vurup isimli istikrarını yitirmişti. Geriye bir tek Uluğ Bey’in babası Şahruh kalıyordu. Onun Timur üzere devlet adamı olacak bir yeteneği yoktu, daha çok dinle ilgilenen, Timur’a nispeten alim birisiydi.

Torunları çoktu lakin hepsi küçük yaşta idiler. Timur geride bırakacağı imparatorluğa varis ararken ömrünün sonuna da yaklaşmıştı. Yıldırım Bayezid’in vefatına de üzülmüştü. Bütün bu sıkıntılarının yanında kendini içkiye vermişti. Çok derecede şarap içiyor, sistemsiz besleniyordu.  Bunlara karşılık yorucu seferlerden de geri durmuyordu. O, atının üstüne binince bütün kusurları örtülür tam bir başbuğ olarak etrafına endişe salardı. Yeniden uzun bir sefer sırasında kara kışın ortasında rahatsızlandı. Tabipler ne yaptılarsa derman olamadılar. Timur ömrünün sonuna geldiğini anlamıştı. Allah’a tövbe ederek bütün günahlarının bağışlanmasını diledi ve 1405 yılının karlar altındaki bir şubat ayında torunu Pir Muhammed’i tahta vasiyet ederek bu dünyaya veda etti.

Timur gerisinde büyük bir imparatorluk bırakmıştı. Tahta torununu vasiyet ettiyse de öbür akrabaları buna sorgusuz, sualsiz boyun eğecek değildi. Uluğ Bey’in babası Şahruh, Timur’un küçük torunları Pir Muhammed ve Halil Sultan’a karşı 4 sene boyunca çaba etti. Nihayet 1409’da Semerkand’ı ele geçirerek hükümdarlığını ilan etti. Mirza Şahruh, Herat’ı seviyordu ve orada yaşamayı seçti. Semerkand, oğlu Uluğ Bey’in buyruğuna verildi.

Resmiyette bu türlü görünse de aslında Uluğ Beyefendi, küçük yaşta olduğu için Şah Melik’in himayesi altında bırakıldı. Her şey için ondan müsaade alması gerekiyordu. Ava çıkarken bile Şah Melik’in müsaadesini almalıydı. Bu sebeple resmen saraya mahkum edilen Uluğ Beyefendi bu nizamdan çok rahatsızdı. Çok geçmeden Pir Nureddin isimli bir beyefendi isyan etti ve Semerkand’ın kapılarına kadar dayandı. Şah Melik bu adamla çaba edemeyince Şahruh’tan yardım istedi. Şahrun’un birinci gelişinde Pir Nureddin kaçarak dağa çekildi. Şahruh, Herat’a geri döndükten sonra Pir Nureddin tekrar Semerkand yakınlarında bir kaleyi zapt etti. Şahrun tekrar dayanağa gelmişti ama bu lara escort sefer kentin içine girmedi. Kentin dışında, babası Timur’un da evvelden konakladığı bir zirveye otağını kurdu. Şah Melik ise bir hainlikle Pir Nureddin’i öldürtmüştü. Onun başını Şahruh’un ayaklarının önüne attığında, Şahruh bu hainlikten hoşnut değildi. Şah Melik’i Harezm yöneticisi yaptı. Semerkand yönetimini ise büsbütün oğluna bıraktı. Artık Semerkand Uluğ Bey’in olmuştu.

Uluğ Beyefendi artık birisinin buyruğunda olmadığı için çok sevinçliydi. Herat’a geri dönmeden önce babasına, hoş bir şölen tertipledi. Uluğ Beyefendi birinci iş olarak kenti iskan ve inşa etmeye başladı. Babasının düzenlediği seferlerle pek ilgilenmiyordu, birçoklarına şahsen katılmıyor yalnızca asker gönderiyordu. Tahminen de askeri muvaffakiyetleri tek başına kazanmak istiyordu. Birinci seferini 1414’te Fergana’da sorun çıkartan Ahmet isimli birine karşı yaptı. Lakin Ahmet elinden kaçıp gitti. Babası ise kendinden habersiz askeri seferlere çıkmasına kızıyordu. 1416’da Uluğ Beyefendi,  Özbeklere karşı yaptığı seferde de başarılı olamayınca babası tekrar ona kızdı.

Uluğ Beyefendi hiçbir vakit dedesi Timur üzere büyük bir başbuğ olamadı. O bilime, sanata ve avcılığa meraklıydı. Bilhassa av için özel kuşlar yetiştirir onların isimlerini ve cinslerini bir deftere yazardı. Derler ki bir gün bu defterini kaybetmiş. Ama bütün kuşların isimleri kuvvetli hafızasında imiş. Hepsini birbir yazdırmış ve sonradan defter bulununca bunları karşılaştırmışlar. Ortalarında bir eksiklik yokmuş.

Uluğ Beyefendi alimlerin yetişmesi için iki adet medrese yaptırdı. Tıpkı vakitte yıldızlara çok meraklıydı. Tahminen de bu merakı, dedesi vaktinde daima dinlediği saraylardaki müneccimlerden geliyordu. Bunun için bir de rasathane yaptırdı.
 Fakat Uluğ Bey’in bu yenilikleri her kesim tarafından sevilmiyordu. Çok dindar tarikatlar, Allah’ın dünyayı her şeyi planlayarak yarattığını ve tertibin bozulmaması gerektiğini, savunuyorlar ve icatlara karşı çıkıyorlardı. Onlara nazaran icatlar ve yenilikler Allah’ın kurduğu sistemi bozuyordu. Temelinde bu tip görüşler her vakit vardı. Ama Timur vaktinde ondan çok korktukları için reaksiyonlarını gösteremiyorlardı. Şayet Timur bir şeye kızdığı vakit hiç kimseyi dinlemez, onu hiç kimse durduramazdı ve o kadar çok kan akardı ki aldığı kellelerden kuleler yaptırırdı.

Uluğ Beyefendi yenilikçi ve aydın bir insan olduğunu her side escort istikametiyle aşikâr ediyordu.
 Nitekim yaptırdığı medresenin kapısına ağır üsluplu ayetler ve övgü kelamları yazdırmak yerine ‘‘İlim tahsil etmek her Müslümana farzdır”  hadisini yazdırdı.

Uluğ Beyefendi, rasathanesini yaptırırken inşaatı denetlemesi için iki hocası, Kadızade Rumi ve Gıyasettin Cemşid’i görevlendirmişti. İkisi de rasathanenin bitişini göremediler. Evvel Kadızade, ondan bir kaç hafta sonra da Gıyasettin Cemşid vefat etti.

Böylelikle Uluğ Beyefendi, çok kıymetli iki hocasını kaybetmişti. Artık yanında yalnızca Ali Kuşçu kalmıştı. Uluğ Beyefendi bilgilerini Ali Kuşçu ve Kadızade’nin torunu Muhammed’e aktarmak istiyordu. İkisi de hakikaten çok güzel yetişiyorlardı. Bilhassa Ali Kuşçu, rasathanede Uluğ Bey’den bile daha başarılı müşahedeler yapıyordu.

Uluğ Beyefendi yıldızları gözlemlemekle kalmadı, bunları Yıldızlar Kitabı isimli bir yapıtta topladı. Yapıtında Arapça harflerle oluşturulmuş karmaşık tablolar bulunuyordu. O periyotta harfler yerine sayılar kullanılıyordu ve bu harfler 1018 adet yıldızın koordinatlarını belirtiyordu.

Bu ortada Uluğ Bey’in oğlu Abdüllatif de büyümüştü. Uluğ Beyefendi töre gereği oğlunu, kendi anne-babasının yanına, Herat’a yollamıştı. Bu sebeple Abdüllatif, Şahruh ve Gevherşad hatunun yanında yetişmişti. Abdüllatif babasının bilakis, dedesi üzere dindar ve bilimle pek alakadar olmayan birisi olarak ortaya çıkmıştı. Tıpkı vakitte Abdüllatif’i babasına karşı kışkırtıyorlardı, Uluğ Bey’in onu öldürteceğini söylüyorlardı.

1447 yılında Mirza Şahruh vefat etti. Arkasında tahta varis bırakmamıştı. Aslında kendisi de bu türlü karışık bir ortam sonucu başa geçmişti. Uluğ Beyefendi, babasını Semerkant’a, dedesi ve amcasının yattığı mezara defnetmek istedi. Gevherşad hatun ise buna müsaade vermedi, Mirza Şahruh Herat’a defnedildi.

Şahruh’un yerine kim geçecekti ? Gevherşad hatun kendi torunu Alaüddevle’yi düşünüyordu. Uluğ Beyefendi, oğlu ile birlikte Alaüddevle ve Gevherşad’ı etkisiz hale getirdi. Lakin bir sorun daha vardı, Abdüllatif böylelikle çok güçlenmişti ve babasına karşı gelebilirdi.

Abdüllatif, Herat’ın hakimiyetini almıştı ancak büsbütün babasına bağlı hareket etmek zorundaydı. Abdüllatif hükümdarlığın nasıl bir şey olduğunu öğrenmişti ve tahta geçmek istiyordu. Bu sebeple babasına karşı savaş açtı. Baba-oğul savaşa dursun, düşmanlar da yerinde durmuyordu. Özbekler, başşehir Semerkant’a saldırdı. Artık ülke büsbütün bir karışıklık içerisine girmişti. 

Uluğ Beyefendi, başşehri mi koruyacağını yoksa oğlu ile mi savaşacağını şaşırmıştı. Abdüllatif babasını Dımaşk ismi verilen köyün yakınlarında mağlubiyete uğrattı.
Uluğ Beyefendi, kaçmayı başarmıştı ama artık Semerkant’a giremezdi. Oğluna teslim olmaya karar verdi, nede olsa Abdüllatif babasını öldürmezdi. 

Uluğ Beyefendi teslim olduğunda Abdüllatif babasına ne istediğini sordu. Uluğ Beyefendi artık ömrünün sonuna yaklaştığı için Mekke’ye gidip günahlarından arınmak istediğini belirtti. Bu isteği Abdüllatif tarafından kabul edildi.

Sonraki gün Uluğ Beyefendi yolu çıkmıştı. Abdüllatif’in huzuruna Abbas isimli birisini çıkarttılar. Abbas,Uluğ Bey’in babasını haksız yere öldürttüğünü söylüyordu.
Abbas’a fetva verilerek Uluğ Bey’in kanı helal kılındı. Abbas, Uluğ Bey’in peşine düşerek onu yolda yakaladı ve başını kesti.

Uluğ Beyefendi öldürüldükten sonra Abdüllatif, babasının ne kadar taraftarı varsa hepsini öldürttü. Böylelikle babasını tarihten büsbütün sildiğini ve kendisinin rahatça karar süreceğini zannediyordu.

Abdüllatif’in bu kadar zorlukla kazandığı hükümdarlığı 1 sene bile sürmedi. 1450 yılında, babasını sevenlerden bir ekip kimseler tarafından suikasta uğradı. Abdüllatif’in suikast sırasında ”Allah,ok teydi” diye bağırdığı, kaynaklarda yazılıdır.

Sonrasında Uluğ Bey’in güzel akrabalarından olan Abdullah tahta geçti ve Timur’un yattığı türbede Uluğ Bey’e bir mezar yaptırdı.

Temel ismi Muhammed Taragay idi. 22 Mart 1394’te dünyaya geldiğinde, dedesi Timur büyük bir seferdeydi. Timur torunu olduğunu haber alınca çok memnun oldu. O kızgın ve sert başbuğ, yerini parıltılar saçan birisine bırakmıştı. Aldığı esirleri öldürmeyerek bağışladı. Böylelikle Muhammed Taragay, doğumuyla birçok insanın hayatını kurtarmış oldu.

Timur seferlerine yakınındaki herkesle birlikte çıkardı. Hanımlarını, gelinlerini dahi tahtırevanda beraberinde peşine takardı. İşte Uluğ Bey’de bu türlü bir sefer sırasında doğmuştu. Timur bu torununu çok seviyordu. Saraydakiler Timur’un bu torununa Muhammed Uluğ Beyefendi demeye başladılar. Uzun yıllar geçtikçe lakabı isminin önüne geçti ve vakitle ismini unutur oldular. Ancak Uluğ Beyefendi ismi hiçbir vakit unutulmadı.

Doğduktan kısa bir mühlet sonra yetiştirilmesi için Timur’un hanımı Saray Mülk’e verildi. Adet böyleydi, doğan çocuğu annesi ve babası yetiştirmez, yakın bir aile büyüğüne verilirlerdi. İşte bu sebeple Uluğ Beyefendi babası ve annesini çok göremedi. Annesi Gevherşad hatun da onu çocuğu üzere hissetmiyordu.

(Bu gelenek hala sürdürülmektedir. Günümüzde de o coğrafyada doğan çocuklar bakımları için dedesi ve anneannesinin yanına verilmektedirler.)

Uluğ Beyefendi, dedesinin çadırında elçilerin kabul edilmesinde bulunuyordu. Timur kurduğu teşkilat sayesinde ülkenin her yerinden haberdar oluyordu. Timur’a haber getirenler huzura çıkınca onun yanında torunu Uluğ Bey’i de görüyorlardı. Timur torunundan hiçbir şeyi gizlemiyordu. Şahsen devlet işlerini öğrenmesini istiyordu. Lakin Uluğ Beyefendi siyasetten çok, dedesinin kültürel faaliyetlerine hayran kalıyordu. Dedesi Timur okuma-yazma bilmediği için,  emrinde bulundurduğu birtakım alimlere merak ettiği kitapları anlattırırdı. İşte esasen bu toplantılar, Uluğ Bey’in dikkatini çekiyordu.

Timur 1402’de Osmanlı’ya büyük bir darbe vurarak Yıldırım Bayezid’i esir aldı. Tabi ki Uluğ Beyefendi Timur’un tek torunu değildi. Bu büyük zafer sonrasında 1403’te Timur’un çok sevdiği torunlarından Muhammed Sultan vefat etti. Bu Timur için büyük bir darbeydi. Torununu çok antaya escort sevmesinin yanında, hem de onu kendi tahtına varis olarak düşünüyordu. Bu yüzden iki kat daha kaygılı, daha fazla hüzünlüydü. Çok sevdiği oğullarından Cihangir de vefat etmişti. Mirinşah ise attan düştüğü için başını vurup isimli istikrarını yitirmişti. Geriye bir tek Uluğ Bey’in babası Şahruh kalıyordu. Onun Timur üzere devlet adamı olacak bir yeteneği yoktu, daha çok dinle ilgilenen, Timur’a nispeten alim birisiydi.

Torunları çoktu lakin hepsi küçük yaşta idiler. Timur geride bırakacağı imparatorluğa varis ararken ömrünün sonuna da yaklaşmıştı. Yıldırım Bayezid’in vefatına de üzülmüştü. Bütün bu sıkıntılarının yanında kendini içkiye vermişti. Çok derecede şarap içiyor, sistemsiz besleniyordu.  Bunlara karşılık yorucu seferlerden de geri durmuyordu. O, atının üstüne binince bütün kusurları örtülür tam bir başbuğ olarak etrafına endişe salardı. Yeniden uzun bir sefer sırasında kara kışın ortasında rahatsızlandı. Tabipler ne yaptılarsa derman olamadılar. Timur ömrünün sonuna geldiğini anlamıştı. Allah’a tövbe ederek bütün günahlarının bağışlanmasını diledi ve 1405 yılının karlar altındaki bir şubat ayında torunu Pir Muhammed’i tahta vasiyet ederek bu dünyaya veda etti.

Timur gerisinde büyük bir imparatorluk bırakmıştı. Tahta torununu vasiyet ettiyse de öbür akrabaları buna sorgusuz, sualsiz boyun eğecek değildi. Uluğ Bey’in babası Şahruh, Timur’un küçük torunları Pir Muhammed ve Halil Sultan’a karşı 4 sene boyunca çaba etti. Nihayet 1409’da Semerkand’ı ele geçirerek hükümdarlığını ilan etti. Mirza Şahruh, Herat’ı seviyordu ve orada yaşamayı seçti. Semerkand, oğlu Uluğ Bey’in buyruğuna verildi.

Resmiyette bu türlü görünse de aslında Uluğ Beyefendi, küçük yaşta olduğu için Şah Melik’in himayesi altında bırakıldı. Her şey için ondan müsaade alması gerekiyordu. Ava çıkarken bile Şah Melik’in müsaadesini almalıydı. Bu sebeple resmen saraya mahkum edilen Uluğ Beyefendi bu nizamdan çok rahatsızdı. Çok geçmeden Pir Nureddin isimli bir beyefendi isyan etti ve Semerkand’ın kapılarına kadar dayandı. Şah Melik bu adamla çaba edemeyince Şahruh’tan yardım istedi. Şahrun’un birinci gelişinde Pir Nureddin kaçarak dağa çekildi. Şahruh, Herat’a geri döndükten sonra Pir Nureddin tekrar Semerkand yakınlarında bir kaleyi zapt etti. Şahrun tekrar dayanağa gelmişti ama bu lara escort sefer kentin içine girmedi. Kentin dışında, babası Timur’un da evvelden konakladığı bir zirveye otağını kurdu. Şah Melik ise bir hainlikle Pir Nureddin’i öldürtmüştü. Onun başını Şahruh’un ayaklarının önüne attığında, Şahruh bu hainlikten hoşnut değildi. Şah Melik’i Harezm yöneticisi yaptı. Semerkand yönetimini ise büsbütün oğluna bıraktı. Artık Semerkand Uluğ Bey’in olmuştu.

Uluğ Beyefendi artık birisinin buyruğunda olmadığı için çok sevinçliydi. Herat’a geri dönmeden önce babasına, hoş bir şölen tertipledi. Uluğ Beyefendi birinci iş olarak kenti iskan ve inşa etmeye başladı. Babasının düzenlediği seferlerle pek ilgilenmiyordu, birçoklarına şahsen katılmıyor yalnızca asker gönderiyordu. Tahminen de askeri muvaffakiyetleri tek başına kazanmak istiyordu. Birinci seferini 1414’te Fergana’da sorun çıkartan Ahmet isimli birine karşı yaptı. Lakin Ahmet elinden kaçıp gitti. Babası ise kendinden habersiz askeri seferlere çıkmasına kızıyordu. 1416’da Uluğ Beyefendi,  Özbeklere karşı yaptığı seferde de başarılı olamayınca babası tekrar ona kızdı.

Uluğ Beyefendi hiçbir vakit dedesi Timur üzere büyük bir başbuğ olamadı. O bilime, sanata ve avcılığa meraklıydı. Bilhassa av için özel kuşlar yetiştirir onların isimlerini ve cinslerini bir deftere yazardı. Derler ki bir gün bu defterini kaybetmiş. Ama bütün kuşların isimleri kuvvetli hafızasında imiş. Hepsini birbir yazdırmış ve sonradan defter bulununca bunları karşılaştırmışlar. Ortalarında bir eksiklik yokmuş.

Uluğ Beyefendi alimlerin yetişmesi için iki adet medrese yaptırdı. Tıpkı vakitte yıldızlara çok meraklıydı. Tahminen de bu merakı, dedesi vaktinde daima dinlediği saraylardaki müneccimlerden geliyordu. Bunun için bir de rasathane yaptırdı.
 Fakat Uluğ Bey’in bu yenilikleri her kesim tarafından sevilmiyordu. Çok dindar tarikatlar, Allah’ın dünyayı her şeyi planlayarak yarattığını ve tertibin bozulmaması gerektiğini, savunuyorlar ve icatlara karşı çıkıyorlardı. Onlara nazaran icatlar ve yenilikler Allah’ın kurduğu sistemi bozuyordu. Temelinde bu tip görüşler her vakit vardı. Ama Timur vaktinde ondan çok korktukları için reaksiyonlarını gösteremiyorlardı. Şayet Timur bir şeye kızdığı vakit hiç kimseyi dinlemez, onu hiç kimse durduramazdı ve o kadar çok kan akardı ki aldığı kellelerden kuleler yaptırırdı.

Uluğ Beyefendi yenilikçi ve aydın bir insan olduğunu her side escort istikametiyle aşikâr ediyordu.
 Nitekim yaptırdığı medresenin kapısına ağır üsluplu ayetler ve övgü kelamları yazdırmak yerine ‘‘İlim tahsil etmek her Müslümana farzdır”  hadisini yazdırdı.

Uluğ Beyefendi, rasathanesini yaptırırken inşaatı denetlemesi için iki hocası, Kadızade Rumi ve Gıyasettin Cemşid’i görevlendirmişti. İkisi de rasathanenin bitişini göremediler. Evvel Kadızade, ondan bir kaç hafta sonra da Gıyasettin Cemşid vefat etti.

Böylelikle Uluğ Beyefendi, çok kıymetli iki hocasını kaybetmişti. Artık yanında yalnızca Ali Kuşçu kalmıştı. Uluğ Beyefendi bilgilerini Ali Kuşçu ve Kadızade’nin torunu Muhammed’e aktarmak istiyordu. İkisi de hakikaten çok güzel yetişiyorlardı. Bilhassa Ali Kuşçu, rasathanede Uluğ Bey’den bile daha başarılı müşahedeler yapıyordu.

Uluğ Beyefendi yıldızları gözlemlemekle kalmadı, bunları Yıldızlar Kitabı isimli bir yapıtta topladı. Yapıtında Arapça harflerle oluşturulmuş karmaşık tablolar bulunuyordu. O periyotta harfler yerine sayılar kullanılıyordu ve bu harfler 1018 adet yıldızın koordinatlarını belirtiyordu.

Bu ortada Uluğ Bey’in oğlu Abdüllatif de büyümüştü. Uluğ Beyefendi töre gereği oğlunu, kendi anne-babasının yanına, Herat’a yollamıştı. Bu sebeple Abdüllatif, Şahruh ve Gevherşad hatunun yanında yetişmişti. Abdüllatif babasının bilakis, dedesi üzere dindar ve bilimle pek alakadar olmayan birisi olarak ortaya çıkmıştı. Tıpkı vakitte Abdüllatif’i babasına karşı kışkırtıyorlardı, Uluğ Bey’in onu öldürteceğini söylüyorlardı.

1447 yılında Mirza Şahruh vefat etti. Arkasında tahta varis bırakmamıştı. Aslında kendisi de bu türlü karışık bir ortam sonucu başa geçmişti. Uluğ Beyefendi, babasını Semerkant’a, dedesi ve amcasının yattığı mezara defnetmek istedi. Gevherşad hatun ise buna müsaade vermedi, Mirza Şahruh Herat’a defnedildi.

Şahruh’un yerine kim geçecekti ? Gevherşad hatun kendi torunu Alaüddevle’yi düşünüyordu. Uluğ Beyefendi, oğlu ile birlikte Alaüddevle ve Gevherşad’ı etkisiz hale getirdi. Lakin bir sorun daha vardı, Abdüllatif böylelikle çok güçlenmişti ve babasına karşı gelebilirdi.

Abdüllatif, Herat’ın hakimiyetini almıştı ancak büsbütün babasına bağlı hareket etmek zorundaydı. Abdüllatif hükümdarlığın nasıl bir şey olduğunu öğrenmişti ve tahta geçmek istiyordu. Bu sebeple babasına karşı savaş açtı. Baba-oğul savaşa dursun, düşmanlar da yerinde durmuyordu. Özbekler, başşehir Semerkant’a saldırdı. Artık ülke büsbütün bir karışıklık içerisine girmişti. 

Uluğ Beyefendi, başşehri mi koruyacağını yoksa oğlu ile mi savaşacağını şaşırmıştı. Abdüllatif babasını Dımaşk ismi verilen köyün yakınlarında mağlubiyete uğrattı.
Uluğ Beyefendi, kaçmayı başarmıştı ama artık Semerkant’a giremezdi. Oğluna teslim olmaya karar verdi, nede olsa Abdüllatif babasını öldürmezdi. 

Uluğ Beyefendi teslim olduğunda Abdüllatif babasına ne istediğini sordu. Uluğ Beyefendi artık ömrünün sonuna yaklaştığı için Mekke’ye gidip günahlarından arınmak istediğini belirtti. Bu isteği Abdüllatif tarafından kabul edildi.

Sonraki gün Uluğ Beyefendi yolu çıkmıştı. Abdüllatif’in huzuruna Abbas isimli birisini çıkarttılar. Abbas,Uluğ Bey’in babasını haksız yere öldürttüğünü söylüyordu.
Abbas’a fetva verilerek Uluğ Bey’in kanı helal kılındı. Abbas, Uluğ Bey’in peşine düşerek onu yolda yakaladı ve başını kesti.

Uluğ Beyefendi öldürüldükten sonra Abdüllatif, babasının ne kadar taraftarı varsa hepsini öldürttü. Böylelikle babasını tarihten büsbütün sildiğini ve kendisinin rahatça karar süreceğini zannediyordu.

Abdüllatif’in bu kadar zorlukla kazandığı hükümdarlığı 1 sene bile sürmedi. 1450 yılında, babasını sevenlerden bir ekip kimseler tarafından suikasta uğradı. Abdüllatif’in suikast sırasında ”Allah,ok teydi” diye bağırdığı, kaynaklarda yazılıdır.

Sonrasında Uluğ Bey’in güzel akrabalarından olan Abdullah tahta geçti ve Timur’un yattığı türbede Uluğ Bey’e bir mezar yaptırdı.