Bin yılı 45 metreye sığdırdı

Yeşilova Höyüğü’nde 2005 yılından beri devam eden hafriyat çalışmaları, 8 bin 500 yıl öncesindeki birinci Egelilerin hayatına ışık tutuyor. 50 bin metrekarelik alanda Prof. Dr. Zafer Derin başkanlığında devam eden hafriyat çalışmaları çerçevesinde her geçen gün yeni buluntulara ulaşılıyor. Yaşar Üniversitesi Meslek Yüksekokulu Grafik Tasarımı Programı Tasarım Kısım Lideri Öğretim Vazifelisi Korkut Ünal, İzmir’in birinci yerleşim yerindeki yaşama dair ulaşılan bilgiler doğrultusunda ’Bir Gün’ ismini verdiği yapıtta bin yıllık süreci resmetti. 2 metre 65 santimetre uzunluğunda ve 45 metre uzunluğundaki illüstrasyon, hafriyat alanına bakan duvara yerleştirildi. Yeşilova Höyüğü Ziyaretçi Merkezi’ne gelen ziyaretçilerin müzeyi ve hafriyat alanını gezdikten sonra karşılaştıkları eser, M.Ö. 6 bin yılındaki ömrü gözler önüne seriyor.

Bin yıllık süreci bir güne sığdırdım”
Eserini anlatan Korkut Ünal, bir öykü yazıp daha sonra görselleştirdiğini söyleyerek, “Neolitik devirde üretilen çizim ve boyama teknikleriyle irtibat kurabilmek için yapıtta kömür kalem kullandım. Öncelikle 7 metre boyutlarındaki kağıda resmedip, daha sonra dijital ortama aktardım. Yapıtı dijital ortamda boyarken höyüğün günümüz renklerinden ve doğal ortam renklerinden ilham aldım. Zafer Hoca, burada yaşayan halkın Bayraklı’ya gidip balık avlayıp geri dönmesinden bahsetmişti. Onun üzerine ben de öyküye buradan başladım. Bin yıllık süreci bir günün içine sığdırarak anlattım.

“Resimde çok kıymetli olan bir pars figürü var. Onunla karşılaşıyorlar, onun avını alıp köye getiriyorlar. Köye gelirken hem midyeleri, balıkları hem de buldukları hayvanı getirirken başkalarıyla selamlaşıyorlar. Hayvancılık, tarım, kil ve seramik imali üzere ayrıntıları görüyoruz. En sonunda da iklim değişikliği yaşanmasıyla birlikte bu topraklardan göç ediyorlar” diye konuştu.

“Ege’nin birinci avcı toplumu”
Höyüğün tarihini anlatan Yeşilova Höyüğü Hafriyat Lideri Prof. Dr. Zafer Derin, “8 bin 500 yıl öncesinden itibaren burada üst üste 10 köy kurulmuş. Köyler doğal afetler nedeniyle yıkılmış, tekrar kurmuşlar. Bin yıl boyunca burada yaşamışlar. Biz de İzmir’in birinci kültürünü, kim olduklarını, nasıl yaşadıklarını, nasıl bir etraf içinde bulunduklarını anlamaya çalışıyoruz. Buradaki yalnızca bir arkeolojik çalışma değil, birebir vakitte kentin içinde olması nedeniyle toplumla tarihi buluşturan, toplumun uygun bir etraf içinde yaşamasını sağlayan hem turizm hem kalkınma açısından imkanlar sunan bir proje. Birinci Egeliler, balık ağlarıyla çipura avlamışlar ve bol ölçüde kum midyesi, istiridye, deniz salyangozu üzere birçok eseri toplamışlar. Bu manada Ege’nin birinci avcı toplumu diyebiliriz. Hayvancılık ve tarım da var.

Birinci ilkel buğdayı ve mercimeği burada yetiştirmişler. Seçkin bir örnek bulduk. Kilden küçük bir konut modeli. Tahminen de birinci mimarlar olarak hoş kırma çatılı bir konut modeli yapmışlar. İçine de rahmet olması hedefiyle buğday koymuşlar, dinî bir nesne olduğunu düşünüyoruz. Köyü planlayıp yerleşmişler. Köyün içine dereyi getirip, kenarını taşlarla çevirerek ıslah etmişler. Bir metre uzaklıklı konutlarla güneşin tarafına nazaran yerleşmişler. Bu toplum, iklim değişimi nedeniyle M.Ö. 5 bin 600 civarlarında bu toprakları terk etmiş” dedi.

“Bir ilk”
’Bir Gün’ isimli yapıtın arkeolojik açıdan değerinden bahseden Prof. Dr. Derin, şunları söyledi:
“Günümüze kadar korunmuş olan yapı kalıntıları içindeki hayatın canlanmış bir biçimi, bir aynası üzere. Anlatımı daha ululaştıran, anlaşılır hale sokan, bir taraftan kalıntıya bakarken öbür taraftan hayatı gördüğünüz bulunmaz bir sunum biçimi. Arkeolojik alanlarda daha evvel hiç rastlanmamış bir şey bu. Hafriyat alanında bu türlü bir yapıtın bulunması bir birinci diyebiliriz.

Bu manada bütün arkeolojik alanlara örnek olacak bir çalışma. Bir antik kenti dolaşabilirsiniz ancak bir şey anlamazsınız. Lakin burada baktığınız her şeyi size kimse anlatmasa bile anlatacak bir duvar fotoğrafınız var. Korkut hoca devasa bir fotoğrafla her şeyi anlatıyor. Kentin birinci yerleşim alanına bu türlü bir katkıda bulunmuş olması bizim için çok kıymetli.”