KEVSER ÇAKIR DEMİR
Lila Abu Lughod un Ketebe Yayınları ndan çıkan çevirisini Hazar Gümüşsoy un Escort güllük yaptığı Müslüman Kadın ın Kurtarılmaya Muhtaçlığı Var Mı kitabı Batı da Müslüman Bayan algısını sorgulayan güçlü bir çalışma olarak okuyucunun karşısına çıktı Kitap temelde Müslüman bayan ve buna yönelik kurtarma Güllük escort kavramının sorunu üzerine düşünmeye teşvik eden akademik bir çalışma olma özelliğinde Kitap Müslüman bayan temsillerinin var olan çeşitliliğine karşı gelen ve bayanın acizliği üzerine şurası bu telaffuzun Batılı bayan ya Güllük escort Bayan da adam için üstünlük algısını beslediğini söz ediyor Müellif Batı çabuk bir formda Müslüman bayan tarifi yaparak dinin kendisini hapsettiği alandan kurtarılması gereken tek bir tipoloji olarak bayanı özetlediğini belirtir
Kurtarma tabirinin kendisi esaret iradenin yok olması durumundaki birine yöneliktir Birisini kurtarıyorsanız bu onu bir şeyden ya da bir diğerinden kurtarıyorsunuz manasına gelir Onu kurtardığınız şeye karşı olarak kurtarıcının üstünlüğü ile ilgili varsayımlarınız olmalıdır Bu telaffuz üstünlük duygusu ile direkt irtibatlıdır ve kendini konumlandırdığı şeye karşı hayli indirgemeci yaklaşmasının bir sonucudur Derrida nın tabiriyle bu kendi özne statüsünü pekiştirecek bir öteki üretme peşindeki Avrupalı Özne meselesidir
TUTSAK BAYAN ALGISI
İslam dünyası kelam konusu olduğunda ortaya konan bu genellemeci yaklaşımı Abu Lughod da İslamistan kavramıyla özetler Evvel İslamistan diye bir yer üretiliyor sonra o ülkede tutsak bir bayan resmediliyor daha sonra onu kurtarmak üzerine bir operasyona girişiliyor der Tesettürlü bayanların zorlanmış ve erkek baskısına maruz kalmış olduğu varsayımı ile hareket edilir Mezkur retoriğe nazaran madun bayanın kendi sesi yoktur O sebeple kurtarılmaya ve onun ismine konuşulmasına konuşturulmaya değil muhtaçtır Kurtarma retoriğinin Batı da geçmişinin karanlık olduğunu belirten Abu Lughod bayanlar için savaşa gitmenin bir yere müdahale etmek ve sömürgeci feminizmi arttırmak için eski kolonyal heveslerle eşgüdümlü ilerleyen bir durum olduğuna dikkat çekmektedir
Mesihyan bir tasavvurla tanrısal özellikleri kalıtımsal olarak paylaşan batılı adamın eksik noksan kültürel geleneksel kodlara sahip olduğunu düşündüğü Güney Asyalı Ortadoğulu Afrikalı bayanları kurtarma fantezisi eskiye dayalı bir kolonyal alışkanlıktır Tek fark olarak evvelki vakitlerde misyoner literatür etkiliyken bugünün kurtarma operasyonlarında global feminizm ve seküler demokrasi ile ilgili liberal telaffuzların tesirli olmasıdır Abu Lughod asıl sorulması gereken soruya odaklanır global feminist kampanya savaş ve şiddet devirlerinde nerededir
Burada kıymetli öteki bir soru daha sormaktadır Batı Müslüman Kadın ı neye yanlışsız kurtarır Elbette Batılı bedellere seküler dünyaya insan hakları telaffuzuna liberal demokrasiye ve temelde Batı medeniyetine gerçek bir kurtarmanın kelam konusu olduğunu sav eder Batı Müslüman bayanın örtünmeyi kendisinin istemiş olduğuna inanmaz Münasebetiyle evvel kurtarması gereken şey örtünün kendisidir Daha sonra da Müslüman erkekten ve ailesinden kurtarmalıdır Bu yüzden kurtardığı bayan batılı bedellere sığınacaksa kurtarılmaya layıktır Özetle Lughod Batı araçsallaştıramayacağı bayanı kurtarmaz der
28 ŞUBAT DEVRİNİ HATIRLAYALIM
Temelinde biz bu yaklaşımın yansımalarını yakın tarihimizden de tespit edebiliriz 28 Şubat ta özel ve direkt olarak gaye alınan Müslüman bayan olduğu halde Batı neden Müslüman bayanı kurtarmaya teşebbüs etmedi sorusu kıymet kazanır Müslüman bayan kamusal alandan sert bir biçimde tecrit edilirken insan hakları söylemi ya da bayan hakları söylemi neden imdada yetişmedi İşte niyet tam da bu noktada kendini ele vermektedir bu Müslüman bayan Müslüman kimliği ile kamusal alanda var olacak olan bayandır Münasebetiyle o Batı için kurtarılacak değil mümkünse bulunduğu kurallara mahkûm edilecek bayan olma özelliği taşır
Müellif Müslüman bayanın kurtarılması telaffuzunun ve bu bayanın madun olarak süregiden inşasına karşı dikkatli olunması gerektiğinin bir diğer örneği olarak Mısır da bayanları peçeden kurtaran İngiliz yönetici Lord Cromer in İngiltere de bayanların oy haklarına karşı çıkan birebir kişi olması örneğini hatırlatır ve bu ikiyüzlülüğe dikkat çeker Askerileşmenin bayanlar için her vakit sonuçları olduğunu belirten Abu Lughod Afganistan ın otuz yıllık politik kaosuna karşın yaşananların faturasının bu işgallerin direkt Batı ile irtibatlı olmasına karşın geleneğe kesilmesini adil bulmamaktadır Batı da bayana yönelik şiddet hadisesi ferdî kabahat olarak görülürken Doğu da faturanın kültüre kesildiğini tabir eder
Hasebiyle topyekûn kültürü geleneği sosyolojiyi suçlayan bu yaklaşıma karşı epey eleştirel bir lisan kullanır Muharrir mevzuyu ele alırken kendi kullandığı disiplini de tenkide tabi tutmaktan geri durmaz Antropolojinin sömürgeci güçlerle teması ve kültürel farkları kalıp yargı haline getirmedeki hata iştirakine değinir Nihayetinde kitabın bütünü bize şunu söyler kurtarma daveti hiçbir vakit yalnızca bir telaffuz olarak kalmamıştır bu davet tıpkı vakitte askeri kültürel ya da politik müdahaleler için bir davet niteliğindedir
