2 bin 300 rakımda Urartu’nun gizemi araştırılıyor

Kültür ve Turizm Bakanlığının müsaadesi ve katkılarıyla YYÜ Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. İsmail Coşkun’un başkanlığında başlayan hafriyatlarda; lisan bilimcileri, antropologlar, sanat tarihçileri, kimya ve jeofizikçilerden oluşan 20 kişilik bir grup yer alıyor.

Kef Kalesi Hafriyat Lideri Doç. Dr. İsmail Coşkun, 50 yıl sonra başlayan hafriyatlarda 2 bin 300 rakımda 60 bin metrekarelik büyük bir alanda hafriyata devam ettiklerini belirtti.

Urartu Hükümdarı 2. Rusa tarafından inşa edilen Kef Kalesi’ndeki saray yapısında çalışmalara tartı verdiklerini belirten Coşkun, “Kültür ve Turizm Bakanlığının müsaadeleri ve Van YYÜ’nün dayanaklarıyla 2022 yılında da kazılarımız devam ediyor. Geçen sene kısa bir devir hafriyat yaptık, ikinci dönem kazımızı yapıyoruz. Yaklaşık 50 sene sonra bölgede tekrar hafriyata başladık. Burada yüz odadan daha fazla olduğunu düşündüğümüz bir saray var. Bu saray kısmında devasa fil ayaklarını tekrardan ayağa kaldırmak öncelikli planlarımız içerisinde yer alıyor. Alanımız büyük bir yeri kapsıyor ve 2 bin 300 rakımda hafriyat yapıyoruz. 60 bin metrekarelik büyük bir alanda kazımız devam ediyor. Buraya biraz yol çıkışı bizim için güç olsa da erken bir vakitte gelip burada kazılarımızı başlatıyoruz” dedi.

“Fil ayaklarını ayağa kaldırıyoruz”
Süphan Dağı’na ve Adilcevaz ilçesine hakim bir dorukta hafriyat çalışmalarını yürüttüklerini belirten Doç. Dr. İsmail Coşkun, “Süphan Dağı, Urartular için değerli tıpkı vakitte bir ilah olarak da görülüyor. Bu kale milattan evvel 685 ve 645 yılları ortasında yaşayan 2. Rusa tarafından yapılıyor. 2. Rusa 4 tane büyük kent inşa ediyor. Ayanıs, Bastan, Toprak Kale ve buradaki Kef Kalesi bu kentler içerisinde yer alıyor. Buradaki kentimiz Adilcevaz ilçemize çok hakim bir pozisyonda ve yol güzergahlarını denetim atlına alabilecek bir yerde bulunuyor. Geçen sene fil ayaklarından yalnızca bir adedini ayağa kaldırabildik, zira kış mevsimine yaklaştığımız ve tabiat kaideleri mani olduğu için çok fazla fil ayağını ayağa kaldıramamıştık. Bu sene de öbür fil ayaklarını da yavaş yavaş ayağa kaldırıp hem turizme hem de kültür açısından Adilcevaz’ın pahalarını ortaya çıkarma açısından bir çalışma düşünüyoruz” diye konuştu.

“Defineciler çukur kazıp kaleyi tahrip etmiş”
Kef Kalesi’ne definecilerin de dadandığını ve birçok noktada çukur açıp kaleyi tahrip ettiğini vurgulayan Coşkun, “Kazı alanı çok yüksek bir yerde bulunuyor, bu alanda define aramak için çok fazla define çukuru açıp kalemizi tahrip etmeye çalışıyorlar. Burada kolon misyonu yapan devasa fil ayaklarının içinde define araması yapılmış. Bu alanda defineciler için çok pahalı şeyler olmadığını da söylemek lazım. Zira boşuna gelip buraları tahrip etmenin bir manası yok. Biz öncelikle bu tahribatın önlenmesi için çeşitli planlamalar ve tedbirler almaya çalışıyoruz” dedi.

“Bu bölgede Urartu yazı arşivi olması mümkün”
Van YYÜ Lisan Bilimi Kısmı Öğretim Üyesi ve Kef Kalesi Hafriyat Lider Yardımcısı Orhan Varol da, hafriyat alanında birtakım yazıtların bulunduğunu söyledi.

Varol, “Burada bulunmamızın hedefi daha çok Urartu yazıtları hakkında bir grup dokümanlara ulaşırsak onlar hakkında çalışmalar yapmak. Burası kıymetli bir alan. Zira burası Urartu’nun en varlıklı olduğu devir. Bu bölgede bir Urartu yazı arşivinin olması mümkün. Burada şu an fil ayakları bulundu ve bu fil ayaklarının bulunduğu alanda yazıtlar ortaya çıkartıldı. Bunlardan en yeterli korunanı şu anda Anadolu Medeniyetler Müzesi’nde bulunuyor. Yazıtlar üzerinden en çok aşıhusi konutundan bahsediliyor. Benzeri yapılar uruşhusi diye Urartu yazıtlarında tekrar geçiyor. Bu hazine meskeni olarak belirtiliyor. Burada ‘hus’ sözcüğünün konut ile alakalı olduğu, yani biraz Hint ve Avrupa lisanları ile bağlı olduğu manasını içerdiği görülüyor. Urartucanın da aslında bu alanda çok saf bir lisan olmadığı, öbür lisanlarla etkileşim yaşadığı, burada Hint ve Avrupa kökenli halklarında olduğu ve o halklarında bir ekip sözcüklerinin Urartu’nun kelam varlığına yerleştiği anlaşılıyor. Buradaki çalışmalarla bunlar daha anlaşılır hale gelebilir” dedi.

“Yapacağımız kazılarla Kef Kalesi gizemini aydınlatmaya çalışacağız”
Van YYÜ Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi ve Kef Kalesi Hafriyat Lider Yardımcısı Dr. Öğretim Üyesi Erdal Polat ise “Bilindiği üzere Urartu Krallığı Türkiye’nin Doğu Anadolu Bölgesinde hakimiyet kuran güçlü bir krallıktı. İkinci Rusa tahta oturduktan sonra birtakım imar faaliyetlerinde bulundu ve Kef Kalesi de imar faaliyetlerinde bulunduğu alanlardan bir adedidir. Şu an hafriyat yapıyoruz. Hafriyat çalışmalarında dolgu topraklarını aldıktan sonra fil ayaklarını oluşturan bazalt taşlarını ayağa kaldırma süreçleri gerçekleştiriliyor. Bunlarla birlikte Adilcevaz Müdafaa Konseyinde yer alan ve üzerinde ilah bezemelerinin yer almış olduğu birtakım figürlü taşlar var. Bu figürlü taşlardan bir tanesi de hafriyat alanımızda bulunmaktadır. Arkeoloji bilindiği üzere geleceği tasarlamak için geçmişin gizemini aydınlatılması için bizlerde 50 yıl ortadan sonra Kef Kalesi’nde hafriyat çalışmalarını başlattık. Yapacağımız kazılarla bu gizemi aydınlatmaya çalışacağız” halinde konuştu.